Symaskinnåler er ofte eit tilbakevendande tema i spørsmål og diskusjonar på syforum og i sygrupper på Facebook. Dette er slett ikkje rart, for ei symaskinnål er ikkje ei symaskinnål og ferdig med det. Feil nål kan både skade maskina (!) og eit elles godt prosjekt kan bli øydelagt eller mindre bra. Mange merkar dette først når dei syr i strikka stoffer som jersey og oppdagar hol rundt saumen, noko som kan skje dersom ein ikkje brukar nåler som «dyttar» trådane til side i staden for å skjære dei over. Skinnåler som er berekna til lær og tjukt skinn brukt i for tunt skinn kan gjere at heile saumen raknar. Men både hoppesting og andre rare saumar kan skuldast at nåla er begynt å bli sløv eller har fått ein skade.
Nålene finst i mange tjukkelsar og med mange ulike spissar og til og med med ulik lengd og med med to, eller til og med tre nåler i ei, såkalla tvilling- og trillingnåler. Tvillingnålene kjem igjen i ulik breidde mellom nålene og i ulike typar for ulikt stoff. Det finst nåler med fjør på til frihandsquilting og det finst nåler som trer seg sjølv. Sa du at du skulle ha ei symaskinnål?
Det enklaste, eller i alle fall nokså sjølvsagde ved val av symaskinnål er å finne kva nålesystem du skal ha. Dette blir nemleg i hovudsak bestemt ut frå maskindu har. Og då snakkar eg ikkje mest merkenavnet, men om du har ei vanleg heimesymaskin, ei overlockmaskin, ei tvillingsaumsmaskin (coverstitch) eller broderimaskin.
Til vanlege symaskiner skal du ha eit system som heiter 130/705 H eller HAx1 som er ulike navn på same nålesystem. Nokre nålpakkar står det begge deler på, nokre berre ein av betegnelsane. Nokre overlockmaskiner skal ha ein annan nålesystem, den som heiter ELx705, men mange overlockmaskiner og tvillingsaumsmaskiner kan òg bruke 130/705. Mi tvillingsaumsmaskin Brother 2340CV har berre 130/705H (HAx1) 90/14 nåler anbefalt i manualen. Compulock maskina mi, som er ei kombinet overlock og coverstitch, kan òg bruke same nåler som vanlige symaskiner. Hugs at det finst ulike merker av overlock og coverstitchmaskiner, og kanskje er berre eitt av nålesystema anbefalt for di maskin! Manualen er alltid ein grei plass å starte.
Uansett nålesystem må du i tillegg velge type nål. Dette gjer du ut frå kva du skal sy i. Typen har ofte same navn som stoffet du skal sy i, eller seier noko om saumen eller eigenskapane til den spesielle nåla. Ulike eksempel på vanlige typar nåler er «ballpoint», «universal» eller «standard», «stretch», «jersey», «denim/jeans», «leather», «sharp/microtex», eller «tvillingnål». I dei ulike pakkane med nåler er det ulikt tjukke nåler. Tjukkelsen på nålene står oftast oppgitt med både amerikansk og europeisk mål. Typisk 70/10, 80/12 eller 90/14 for standard nåler. Jeansnåler har ofte tjukkelsar opp til 100/16. Som regel vil du trenge ei tjukkare nål til tjukt stoff enn til tunnare stoff. Tjukkelsen på tråden må òg takast omsyn til. Dersom du syr med tjukk tråd må du sikre at det er god passasje i nålauga til tråden. Såkalla topstitchnåler vil typisk vere både grove og med stort nålauga, og metallic/metafil nåler er tilpassa metalltråd.
Tvillingnålene har nummer som seier noko om avstanden mellom nålene og tjukkelsen på kvar av nålene i europeisk mål. T.d. 4,0/100. Som du forstår kan du snevre inn valget av nål nokså bra berre med å sjå på navnet, og med litt øving veit du sånn ca kva tjukkelse du er ute etter til det enkelte prosjektet. Frå vanskeleg og forvirrande og tilbake til nokså greitt i grunn.
No har du altså litt styr på kva nål du skal velge til prosjektet ditt, Men kva nål står det eigentleg i maskina? Kva sydde eg sist? Eller kva type nål er det som står der i nåleputa der? Merking med neglelakk i fargekodar har eg høyrt er ein lur måte å halde nålene frå kvarandre på; i grunn burde dei kome ferdig fargekoda frå fabrikken! Eg for min del prøver å ta ut nåla frå maskina etter ferdig saum, og sette den inn med flat side fram i orginalpakken om eg berre har sydd litt med den. På den måten ser eg kva type nål det er og at den har vore brukt før. Å la ein liten stoffbit ligge att under pressarfoten kan òg gi deg eit hint til neste gang du skal sy om kva du hadde fore ved sist økt.
Kor ofte skal ein så skifte nål? Når er den utslitt? Eg har lest åtte til ti timar saum anbefalt, men eg skiftar nok nåler mykje oftare enn som så sjølv. Eg har lest tips om å stikke nåla nokre ganger gjennom ei brukt nylonstrømpebukse. Ei «flisete» nål vil trekke med seg trådar. Det hender eg sjekkar med ei nagl ned langs spissen for sjå om den har blitt skada om eg merkar maskina fuskar i saumen, eller trillar den langs bordet for å sjå om den er bøygd, men eg må innrømme at er eg i tvil så byter eg alltid nål. Og eg unnar meg som oftast ei ny nål til nye prosjekter. Eg tenker at nåla i alle fall må vere god om syinga skal gå greitt og fint.